İstanbul’un yeni Galataport mahallesi şehirlerin kruvaziyer limanlarıyla karmaşık ilişkileri olduğunu söylemek yetersiz olur. Dubrovnik aşırı turizme yönelik eleştirilerle sık sık hedef alınırken, Venedik gemileri bile dışarı itti. Benim yaşadığım yerde ise şehir bize kamusal bir çatı teras içeren bir kruvaziyer terminali vadetti, ancak yerine yerel halkın büyük ölçüde erişimine kapalı olan manzarayı engelleyen bir kale inşa etti ve bu da hiçbir hayran kazanamadı.
Bu durum zaman zaman sakinlerin kaybettiği sıfır toplamlı bir oyun gibi hissedilebilir. Bu yüzden İstanbul’un cesur yeni Galataport projesini görmek o kadar heyecan vericiydi.
Artık bir sıfır toplam yok, sadece eklem var: yeni bir mahalle – organik hissettiren ve istenilen bir mahalle. (Ve büyük ölçüde kullanılmayan bir depo bölgesi olan bir yerde.) Bu eski modeli tersine çevirerek başardı.
Doğrudan konuşuyorum: İşler tersine dönmüş durumda. Tüm terminal yeraltında. Limanda gemi olmadığı bir günde, herhangi bir geminin olabileceğine dair neredeyse hiç işaret yok. Önünde çayır boyunca güzel bir yaya yolu var ve karşıda Anadolu yakasına, Boğaziçi Köprüsüne ve eski şehre bakıyorsun, her tepe kubbeler ve minarelerle işaretlenmiş.
“Aday bu kadar değerli,” diyor Galataport’un baş port görevlisi Figen Ayan. “Roma, Bizans ve Osmanlı zamanlarında kritik bir noktaydı. Bu araziyi ele geçirip herkese kapatmak haksız olurdu … Şimdi şehre güzel bir hediye olarak sunuyoruz.”
Ve bu nedenle hiç kimseye kapatılmamıştır. Limanda üç gemi varken bile. Tabii ki bunu fark edersin. (Bazı yerliler, altındaki terminal koridorlarında hareket eden 15.000 kadar yolcu ve mürettebat, bagaj taşıyıcıları, göçmen memurları ve rehberler sayısı ile teknolojiyi izlemeyi seviyorlar.)
“Herkes bizi deli olduğunu düşündü,” diyor Ayan, aynı zamanda Akdeniz limanları birliği MedCruise’un mevcut başkanı. Bu, projenin mantıklı bir hale geldiği Ekim 2021’de açılana kadar ikna etmek için çok zaman alıyordu.
Ayan, projenin sürdürülebilir bir toplum ve kültürel yapıyı oluşturma iddiasını seviyor. “Şehre ekledik,” diyor. “Kruvaziyer terminali iskeleti; Galataport ise beden.” Tophane saatinin 1848’de yapılan ve titiz bir şekilde biriktirilen restorasyonuna dikkat çekiyor ve bunun bir parçası olduğunu belirtiyor. Bali, “Neye benzediğini hatırlatan bir şiddetli alet seti ile,” diyor, 10 Kasım’da 9:05’te Atatürk’ün yıllık anma gününde çaldı.
Bu, mekanın gördüğü en büyük kutlamaydı. Bali, “Bir mahalle için açılış partisi yapmazsınız,” diyor. “Sadece bariyerleri kaldırdık. Üç gün içinde insanlarla doldu ve yıllardır burada olduğu hissine kapıldı.”
Bu kasıtlı olarak demokratik bir yapıdır. Gezinti için 1.2 kilometrelik su kenarı ve İstanbul’da garip derecede nadir olan birkaç samimi meydan vardır. Örtülü kadınlar trend batılı kıyafetler giyen gençlerle aynı alanı paylaşıyor. Öğrenciler banklarda okuyor. Müzisyenler meydanlarda performans sergiliyor. Aileler basit restoranlarda toplanırken, moda çiftleri Salt Bae’de binlerce lira harcıyor.
Geliştiriciler, Doğuş Grubu ve Bilgili Holding, her şeyi alçak yapılar halinde bireysel tutmayı tercih etti. Sonuç olarak, çoğu binanın farklı bir mimar tarafından tasarlandığını hissettiriyor. Yapılan bir master plan olsa da, her binanın adeta bir başka mimarın işi olduğunu belirtiyor. Renzo Piano’nun İstanbul Moderni’ni tasarladığı iki müzeden biri, bu ilkbaharda tamamlanacak.
Geliştirme ayrıca Türkiye’nin ilk Peninsula oteli, yukarı çıkan butiklerde yüksek kaliteli alışveriş ve Beymen ve Vakko gibi kurumsal Türk lüks markalarında restoranlar ve barlar içerir.
Melekler diyarı gibi bir yer olan Galataport’ta öğle yemeği yemek gerçek bir kutlama gibi hissettiriyor. Bu Türkiye olduğundan, öğle yemeği, hafif mezeler ve ızgara balıklarla yüklenmiş tabaklar ve canlı sohbet anlamına geliyor. Şubat güneşinin altında otururken, bu bölgenin son zamanlara kadar terk edilmiş depoların bir boş arazi olduğunu unutmak zor. Bali’nin belirttiği gibi, “şehrin bu tarihi bölgesini yeniden tanımlıyor.”
